Meer ouderen, meer chronisch zieken en alsmaar stijgende ziektekosten; de Nederlandse gezondheidszorg staat zwaar onder druk. KPN en Getronics werken hard aan innovatieve ICT-oplossingen die het tij kunnen keren. Een van die oplossingen is eHealth, zorg op afstand. Een testopstelling voor diabetes in het Erasmus MC Rotterdam wordt binnenkort uitgerold naar meerdere locaties in ons land.

De cijfers liegen er niet om: om aan de toekomstige zorgvraag te blijven voldoen, zal in 2025 bijna een kwart van de beroepsbevolking in de zorg moeten werken. Om dat te bekostigen moeten we bovendien vier keer meer premie gaan betalen. Tenminste als er niets verandert. Volgens Monique Philippens, Directeur Zorg KPN, hoeft dit doemscenario geen werkelijkheid te worden: “De gezondheidszorg is met een uitgave van 2% aan ICT nu nog de meest traditionele sector die we in Nederland hebben. Dat gaat veranderen. ICT gaat een veel grotere rol spelen in de gezondheidszorg. Het is de manier om de productiviteit te verhogen en de kwaliteit van de zorg te handhaven, zelfs te verbeteren. KPN en Getronics bieden een breed spectrum aan zorgoplossingen die de zorg betaalbaar en toegankelijk houden. Daarnaast leveren we een duurzame bijdrage aan het verbeteren van de zorg door samenwerking met TNO, Menzis, Philips, Rabobank en Achmea in het open platform eHealthNu.”

Mondiger patiënten. Er zijn heel wat problemen op te lossen in de zorg. De vergrijzing, de toename van chronisch zieke patiënten, meer behandelingsmogelijkheden en stijgende kosten zijn op zich al redenen genoeg voor een efficiëntere en productievere zorg. Maar er is nog een reden voor meer ICT in de zorg. Monique: “Ook de patiënten zijn veranderd. Mensen zijn mondiger geworden en hebben voordat ze naar de huisarts stappen al op internet informatie opgezocht over hun kwaal. Ze stellen andere eisen aan hun arts en willen meer controle over hun ziekte en behandeling. Met eHealth geef je die zelfstandigheid. Tegelijkertijd betekent het een enorme tijdbesparing. Voor de patiënt die voor veel controles niet meer naar het ziekenhuis hoeft, maar ook voor zorgverleners die daardoor meer patiënten kunnen behandelen. Daarbij kunnen zorgverleners door eHealth ook onderling beter samenwerken. Ze krijgen allemaal toegang tot dezelfde actuele patiëntengegevens waardoor er veel minder fouten gemaakt worden. Met eHealth kunnen we de zorg kwalitatief hoogwaardig, betaalbaar en toegankelijk houden.”

Toepassingen. Voorbeelden van eHealth-toepassingen zijn er genoeg. Al veel gebruikt is de alarmkiezer waarmee iemand direct in contact kan komen met een zorgcentrale en daardoor langer zelfstandig kan blijven wonen. Ook de Lokafoon is een ‘bestseller’, een horloge waarmee de drager overal gelokaliseerd kan worden en met één druk op de knop hulp kan inroepen; een uitkomst voor mensen met dementie of straatvrees. Of de Simpill, een elektronische pillendoos die automatisch een sms’je verstuurd als het medicijn niet tijdig uit de doos is gehaald. Ook voor mensen met chronisch hartfalen is het leven een stuk aangenamer geworden met eHealth-toepassingen zoals een eventrecorder die de hartritmemetingen automatisch doorstuurt naar de behandelend arts. Patiënten met diabetes die regelmatig naar het ziekenhuis moeten voor een uitgebreide check-up kunnen dat in de nabije toekomst zelfstandig doen. De testopstelling met een diabetesstation in het Erasmus MC is zo’n succes dat op dit moment wordt gewerkt aan uitbreiding van het aantal stations. “Een enorme toegevoegde waarde voor patiënten en behandelaars,” bevestigt Monique. ‘In Nederland hebben we nu al 800.000 diabetespatiënten en dat aantal neemt jaarlijks met 9% toe. In 2025 is de diabetespopulatie verdubbeld.”

Problemen en oplossingen. De mogelijkheden voor eHealth zijn bijna onbegrensd, toch blijken er in de praktijk nog wel wat struikelblokken. Monique: “De grootste barrières zijn nu nog het draagvlak bij medische professionals, de financiering en de interoperabiliteit ofwel de samenwerking tussen de verschillende ICT-systemen. In samenwerking met de andere marktpartijen in het open platform eHealthNu worden die problemen aangepakt. Voor de totale zorg zijn er drie grote problemen op te lossen. KPN en Getronics hebben dat vertaald in drie zorgspecifieke oplossingen: ZorgSlim: met behulp van ICT zorgen voor meer efficiëntie en productiviteit in de zorg. ZorgSamen staat voor het verbinden van zorgverleners met elkaar door een beveiligd en gecertificeerd netwerk. Tot slot ZorgVrij: allerhande gemaksdiensten voor zorgconsumenten. KPN en Getronics hebben de afgelopen jaren een grote rol gespeeld bij de ontwikkelingen in de care- en curemarkt. Dat hebben we voor elkaar gekregen door echt naar de behoefte vanuit de markt te kijken. Mijn collega Hans Tromp, Manager Vertical Zorg, en ik hebben de strijd niet gevoerd op basis van ons productaanbod, maar door de beste combinatie van producten en diensten aan te bieden, in samenwerking met andere partijen. Daarmee hebben we veel groei in onze business gerealiseerd en dat neemt de komende jaren nog zeker toe.”

<in kader>Wereldwijde belangstelling voor DiabetesStation. Een van de meest recente voorbeelden van een geslaagde eHealth-toepassing is het DiabetesStation in het Erasmus MC in Rotterdam. Een station waar diabetespatiënten zelfstandig hun metingen kunnen verrichten met behulp van een virtuele, meertalige arts op een computerscherm. Eric Sijbrands, hoogleraar vasculaire geneeskunde, bedacht de opstelling en bracht het in samenwerking met KPN’s dochter IPT Medical Services in praktijk. Hoe kwam hij op het idee? “Twee jaar geleden vertrok een diabetoloog uit het ziekenhuis waardoor ik zelf meer patiënten met diabetes onder mijn hoede kreeg. Ik ontdekte hoe tijdrovend en bezwaarlijk de controles voor veel mensen waren. Bovendien werd de communicatie bemoeilijkt omdat veel patiënten een andere taal spreken; we hebben 169 talen op de poli. Chinezen, Marokkanen, Turken, Hindoestanen en Kaapverdianen krijgen sneller diabetes dan de gemiddelde westerling, daarnaast kampen ze eerder met complicaties van de ziekte. Juist die mensen die onze zorg het hardst nodig hebben, konden we het slechtst bereiken. Ik heb een schets gemaakt van hoe de diabeteszorg er moest gaan uitzien, met een uitvoerig ontwikkelingstraject met TU Delft voor ogen. Dat viel mee. Al snel bleek dat IPT Medical Services van KPN het hele plan kon verwezenlijken. Binnen een paar maanden hadden we de eerste testopstelling in het Erasmus MC staan. Ik was er een beetje huiverig voor omdat we veel patiënten zonder computerervaring hebben. Maar ze waren allemaal meteen enthousiast. De mensen worden begeleid door een virtuele dokter die meerdere talen spreekt. Het station is gemaakt om buiten het ziekenhuis te plaatsen, zodat je de zorg naar de mensen toebrengt. Binnenkort worden er al zo’n 8 tot 10 stations in Nederland geplaatst, waaronder ook een mobiel zorgstation. Ook vanuit het buitenland is er veel interesse, binnen Europa, maar ook India, het Midden-Oosten en Turkije zijn zeer geïnteresseerd. We hebben zelfs meer eHealth-toepassingen voor andere ziektebeelden op de plank liggen, zoals hartfalen en COPD. We zijn blij met alle aandacht, maar sommige groepen en ontwikkelingen moeten nog even wachten. Zorgvuldigheid is het belangrijkst: de metingen moeten immers van hoge kwaliteit zijn omdat je daar een behandeling op baseert. Met het DiabetesStation wordt de kwaliteit van de zorg veel unaniemer. De patiënten vinden het geweldig en als arts heb je veel meer quality time met je patiënt.”

KPN1 Magazine, nr. 8 2010, KPN/Getronics, bureau: vdbj, tekst: Moniek Moorman