Met een volle blaas de rust in een voetbalwedstrijd afwachten, thuisblijven omdat je je favoriete serie niet wilt missen of door weer en wind naar de videotheek omdat er ‘niets’ op tv is? Dat gaat veranderen.

Door mogelijkheden als Live TV pauzeren, Uitzending Gemist en Videotheek Thuis is niemand meer afhankelijk van een voorgekookt programma-aanbod op vaste dagen en tijden. Het zal nog wel even duren voordat alle mogelijkheden van interactieve televisie volop gebruikt worden, maar de dagen van het ‘old school’ tv kijken zijn geteld. We blijven kijken, maar wanneer én waarnaar bepalen we zelf.

Steeds meer mensen ontdekken het groeiende aanbod op internet: soapseries, comedy, documentaires, films en filmpjes. Jongeren besteden meer tijd aan internet dan aan televisiekijken. Ze bepalen zelf wat ze zien, wanneer en met wie ze het delen. Een nieuw grappig filmpje op YouTube is binnen de kortste keren een hit. Daar tegenover staan natuurlijk nog steeds heel veel kijkers die met de papieren tv-gids op schoot afwachten wat er vanavond weer uit de kabel komt. Maar dat aantal slinkt in hoog tempo. Wat KPN betreft kan de kabel zelfs helemaal de deur uit.

Handig. Met de landelijke introductie van Interactieve TV wil KPN het aantal tv-klanten verdubbelen. De teller stond begin 2010 op een miljoen: 900.000 Digitenne-abonnees en 100.000 Interactieve TV-kijkers. Voor eind 2012 moeten dat er twee miljoen worden, waarvan de grootste groei door Interactieve TV wordt verwacht. Voor beide systemen is geen kabel meer nodig. Digitenne gaat via de lucht, Interactieve TV van KPN via internet. Dorien Wolthuis (61 jaar) uit Amsterdam heeft allebei: Interactieve TV in de woonkamer, Digitenne in de slaapkamer. Ze nam het abonnement zo’n anderhalf jaar geleden en was daarmee bijna de eerste uit haar kennissenkring: “Eigenlijk ben ik niet zo’n voorloper met dit soort dingen, maar mijn buurvrouw heeft me overgehaald. Vooral Uitzending Gemist vind ik een uitkomst, al kun je daar niet alle programma’s terugvinden. Zo heb ik een aflevering van Annie M.G. gemist. Gelukkig heb ik ontdekt dat je die programma’s heel gemakkelijk kunt opnemen. Ook Live TV pauzeren is voor mij heel handig; ik word ’s avonds vaak gebeld. Films huren heb ik nog niet gedaan, maar dat komt nog wel. Ik wil eerst alle programma’s zien die ik heb opgenomen.” Wat vindt Dorien van de elektronische programmagids? “Praktisch, maar mijn vertrouwde VPRO Gids doe ik niet weg. Ik vind het prettig om te lezen welke onderwerpen er in Zembla komen, of waar een film overgaat.”

Selectief kijken. De vraag ‘Wat komt er vanavond op televisie?’ wordt steeds vaker: ‘Wat gaan we vanavond kijken?’ Ook onder Digitenne-klanten met een harddiskrecorder zoals Laura Kalter (41 jaar) uit Spaarnwoude. Ze woont met haar gezin op een varend woonschip en was naar eigen zeggen ongeveer de laatste Nederlander met een antenne: “Pas toen er bijna niets meer uit die spriet kwam, zijn we overgestapt op Digitenne. Een geweldige vooruitgang. Vooral omdat we heel selectief kijken. Ik neem veel programma’s op. Kinderprogramma’s zijn vaak op tijden dat het ons niet uitkomt. Als we na een stukje varen zijn aangemeerd heb ik altijd een leuk kinderprogramma bij de hand. Voor mezelf neem ik detectives op. Ik val meestal in slaap voordat de moord is opgelost, nu kan ik terugspoelen en alsnog zien wie de dader is.” Laura is ook enthousiast over de functie Live TV pauzeren. “Mijn man en ik misten altijd het achtuurjournaal omdat we dan de kinderen naar bed brengen. Nu kijken we dat om half negen, lekker rustig met een kop koffie erbij.”

Ook Floris Ree (30 jaar) uit Muiden maakt volop gebruik van Digitenne. Voor de slaapkamer en sinds kort zelfs in de badkamer: “Het is geweldig om vanuit bad tv te kunnen kijken. Boven het bad hangt een waterdichte flatscreen tv die ik heb aangesloten op een tweede ontvanger. Op een Digitenne-abonnement kun je drie televisies aansluiten; ik overweeg om nog een derde ontvanger te huren zodat ik ook televisie in de auto heb. Mijn dochtertje Charlotte kan dan onderweg tekenfilmpjes kijken.”

Weblog als tv-gids. In steeds meer huishoudens is de televisie niet meer de belangrijkste kijkbron. Doorgewinterde internetgebruikers kijken steeds vaker rechtstreeks op de computer, laptop of iPhone. In het gezin van Herbert Blankesteijn (51 jaar) uit Rotterdam wordt de televisie nog maar door een of twee gezinsleden tegelijkertijd bekeken. De anderen kijken naar hun eigen programma op de laptop. “Je kunt dat goed of slecht vinden, maar die kant gaat het op. Over niet al te lang is het systeem van televisiezenders achterhaald.” Blankesteijn kan er over meepraten; als journalist gespecialiseerd in wetenschap en nieuwe media struint hij dagelijks het internet af. Onder het motto: ‘Vergeet de tv, raadpleeg mijn weblog videovolt.net, wijst hij steeds meer bezoekers op zijn vondsten: Oscargenomineerde animatiefilms, alle seizoenen South Park, opmerkelijke sketches en hartverwarmende interviews. “Laatst ontdekte ik nog een interview met Nobelprijswinnaar Richard Feynman, een geweldig verteller. De BBC heeft het in de jaren tachtig uitgezonden, maar wie kan het vinden? Mijn doel is om dingen boven water te krijgen die je niet op tv ziet. Met succes. Het aantal bezoekers op mijn weblog verdubbelt zich nog elke maand.” Blankesteijn verwacht dat internetprogrammering een hoge vlucht gaat nemen, al zijn er nog wat obstakels te overwinnen. “Niet iedereen wil televisie kijken op een pc. Zelf sluit ik mijn laptop vaak aan op de tv, maar veel mensen vinden dat teveel gedoe. De duurdere tv-toestellen hebben al een internetplug. Op een gegeven moment kijken we alleen nog maar via internet. Het komt er dan op aan wie de kijkers het beste wegwijs maakt.”

iPhone kijkers. Ook onder de groeiende groep iPhone bezitters wordt steeds meer via internet tv gekeken. Patricia de Ryck (26 jaar) uit Cuijk kijkt dagelijks via haar iPhone naar Uitzending Gemist. Dat doet ze overal en nergens: “In de trein, in de file of in bed. Mijn vriend en ik willen geen televisie in de slaapkamer omdat je dan vaak te lang blijft kijken. We kijken allebei op onze eigen iPhone, met oordopjes. Mijn vriend naar Op de Bon, ik naar Onderweg naar Morgen. Soms kijken we samen naar Flikken Maastricht of filmpjes op YouTube.” Al met al kijkt Patricia iets meer tv dan vóór ze een iPhone had. “Maar ik mis nu nooit meer wat en kan kijken wanneer ik wil. Ik zou ’s morgens nooit op de bank voor de tv gaan zitten, maar kijk wel even een programmaatje op mijn iPhone in bed. Dat is mijn manier van wakker worden.”

<in kader>Campagne Interactieve TV. Op 19 april a.s. gaat de landelijke campagne voor Interactieve TV van KPN van start: tv- en radiocommercials, print en online. KPN biedt Interactieve TV al sinds 2006 aan. Waarom nu pas een campagne? Marieke Overgaag, Senior Marketeer Acquisitie: “We wilden er pas bekendheid aan geven op het moment dat we het breed in de markt konden zetten. Dat is nu. Op 5 april hebben we 80% dekking in Nederland. Dan kunnen we ook makkelijker pakketten aanbieden: Interactieve TV voor de eerste televisie, Digitenne voor het tweede toestel, in combinatie met internet en desgewenst bellen. Daarmee spelen we in op de behoefte dat veel klanten daarvoor het liefst één aanbieder hebben. Voor de reclamecampagne is gekozen om er één feature uit te lichten: Live TV pauzeren. Uit onderzoek blijkt dat mensen dat het belangrijkste pluspunt vinden. Aanbieders als UPC en Ziggo communiceren vooral de enorme hoeveelheid zenders en functies. Maar mensen willen helemaal niet méér tv gaan kijken, ze willen meer gemak. We denken dat KPN de mogelijkheden van interactieve televisie beter kan uitleggen dan de kabelaars.”

<in kader>De eerste televisies verschenen rond 1950 in de Nederlandse huiskamers. Fabrikant Philips bracht ze aan de man met advertenties waarin het hele gezin tevreden rond de ‘kijkbuis’ zat. Vader in de luie stoel, moeder met een breiwerkje op de bank, de kinderen er omheen. Onenigheid over de programmakeuze was uitgesloten; tot 1964 er was maar een zender: Nederland 1. Toch waren de eerste bezitters van het ‘wonder uit Eindhoven’ niet allemaal overtuigd van de voordelen. In praktijk zat je als tv-bezitter niet alleen met je eigen gezin voor de buis, maar ook met dat van vrienden, kennissen en buren. Na het televisieavondje wachtte de vrouw des huizes een enorme afwas. Sommige mensen brachten het toestel na enkele maanden terug naar de winkel. Desalniettemin waren er rond 1960 een miljoen televisies in Nederland verkocht. Hoeveel er sindsdien ook veranderd is; er zijn nog momenten dat we massaal aan de buis zijn gekluisterd. Het is nog altijd stiller op straat bij Boer zoekt Vrouw, de nieuwste onthulling van Peter R. de Vries of de verrichtingen van Oranje. En dat zal voorlopig wel zo blijven.

KPN1 Magazine, nr. 2 2010, KPN/Getronics, bureau: vdbj, tekst: Moniek Moorman