Iedereen wil gelukkig zijn, maar vrijwel niemand is het altijd. “En dat is maar goed ook,” zegt Onno Hamburger, de enige happinesscoach van Nederland. “Soms is het handig om ongelukkig te zijn.” Dat zal best, maar in de praktijk mag geluk meestal wel een onsje meer zijn. Gelukkig blijkt dat je daar zelf veel aan kunt doen.

“Geluk zit voor 50% in je genen, 10% in je levensomstandigheden en wordt voor 40% bepaald door hoe je denkt en wat je doet. Die 40% is het terrein waarop ik me begeef,” zegt happinesscoach Onno Hamburger van adviesbureau Van Harte & Lingsma. De afgelopen tien jaar heeft hij zich gespecialiseerd in een onderwerp dat iedereen – bewust of onbewust – bezighoudt: geluk. De coach en trainer ontwikkelde onlangs in opdracht van de Volkskrant de online cursus Duurzaam Geluk. Een onderwerp waar Topics graag meer van wil weten. Wat is geluk en hoe kun je er zoveel mogelijk van ‘binnenhalen’? Aan de slag met de geluksexpert.

Wat is geluk eigenlijk? “Er zijn veel verschillende definities van geluk. Als je mensen persoonlijk naar hun geluk vraagt, noemen zij vaak de piekmomenten in hun leven. De meest gebruikte definitie van geluk in vaktermen is: een combinatie van plezier, voldoening en zingeving. Dit is ook het uitgangspunt van de meeste onderzoeken naar geluk.”

Wordt geluk echt maar voor 10% door je levensomstandigheden bepaald? “Ja, schokkend hè? Maar dat gaat alleen op in de westerse wereld, in ieder geval voor mensen waarvan de eerste levensbehoeften zijn vervuld. Een dak boven je hoofd, voldoende eten, scholing, werk, als je dat fundament hebt maken je levensomstandigheden slechts 10% van je geluk uit. Het maakt dus niet uit of je veel of weinig verdient.”

Maakt geld dan echt niet gelukkig? “Tot 15.000 euro per jaar wel. Daaronder draagt elke euro extra rechtstreeks bij aan je geluk. Boven de 15.000 euro maakt dat niet meer uit. Dat is ook van de redenen waarom loterijwinnaars niet gelukkiger worden. Althans niet op de langere termijn, de eerste weken zal het wel een verschil maken.”

Waarom staat meer geld verdienen dan zo hoog op ons verlanglijstje? “Omdat we denken dat we daar gelukkiger van worden. Mensen stoppen veel energie in materiele zaken: een hoger salaris, een mooiere auto, een groter huis, maar dat levert hooguit kortstondig geluk op. Net als een hedonistische levensstijl oftewel het najagen van pleziertjes: lekker eten, je omringen met mooie spullen of luxe vakanties. Het is een vervelende boodschap, maar op termijn werkt dat niet.”

Moeten we dan alle mooie, leuke en lekkere dingen aan de kant zetten? (Lachend:) “Nee hoor, zelf houd ik ook van lekker eten en een weekendje weg in een comfortabel hotel, en Italiaanse schoenen kan ik moeilijk weerstaan, kijk maar. (Met zijn voet op tafel toont Onno zijn laatste aankoop.) Terwijl ik weet dat het geluksgevoel van zo’n aankoop elke keer weer snel weg is. Iets nieuws kopen is gewoon leuk, net als een weekendje weg. Dat moet je vooral blijven doen, maar voor het ware geluk moet je daarnaast ook op zoek naar dingen die op langere termijn bevrediging geven.”

Waar wordt een mens dan echt gelukkig van? “Van jezelf blijven ontwikkelen. Dat kun je doen door jezelf persoonlijke doelen te stellen. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Want om de juiste doelen te kunnen stellen, moet je je eerst bewust zijn van je kwaliteiten. Je kunt dan bepalen hoe je die kwaliteiten effectief kunt inzetten, in je werk en privé. De meeste mensen zijn zich echter niet bewust van hun kwaliteiten. Dat maakt het heel lastig om de juiste persoonlijke doelen te stellen.”

De meeste mensen weten toch wel wat ze waard zijn? “Nee hoor, mensen vinden hun kwaliteiten vaak zo vanzelfsprekend dat ze die niet als bijzonder ervaren. Voor iemand die zich bijvoorbeeld goed in anderen kan inleven is dat eigenlijk zo vanzelfsprekend dat hij of zij dat niet als een kwaliteit ziet. En dat geldt voor meer kwaliteiten: betrokkenheid, zelfstandigheid, goed kunnen samenwerken, leiderschap, etc. De meeste mensen zijn blind voor hun eigen kwaliteiten. Een coach kan daarbij uitkomst bieden.”

Hoe kun je die kwaliteiten vervolgens inzetten voor het ware geluk? “Het inzetten van kwaliteiten leidt tot flow, dat is een belangrijk begrip in de positieve psychologie. Een flow zorgt ervoor dat je de dingen doet die je prettig vindt en die bij je horen, en dus voor een manier van leven waar je uiteindelijk gelukkiger van wordt. Het heeft alles te maken met de balans tussen uitdaging en vaardigheden. Als je veel uitdaging hebt, maar weinig vaardigheden, levert dat stress op. Als je te lang op je tenen moet lopen, kan dat leiden tot een burn-out. Het omgekeerde geeft ook stress: veel vaardigheden, maar vrijwel geen uitdaging. Dat verschijnsel heet bore-out, zo’n 10 tot 15% van de mensen heeft daar last van.”

Dus? “Eigenlijk moet je constant zoeken naar iets daartussenin. Je moet jezelf steeds een beetje uitdagen, het liefst op je kwaliteiten. Dan ontstaat er een gezonde flow, en wat je dan automatisch doet, is jezelf ontwikkelen. Maar die flow gaande houden is wel hard werken.”

Een goede loopbaan is dus ook goed voor je geluk? “Werk is een van de belangrijkste factoren voor geluk. Werksfeer, uitdaging en de kwaliteit van de leidinggevende spelen daarbij een belangrijke rol. Mannen willen vaak meer controle en autonomie in hun werk, vrouwen hebben vooral behoefte aan support en waardering, zeker van de leidinggevende. Maar het belangrijkste blijft de manier waarop je tegen zaken aankijkt. Je kunt dus het beste investeren in werken aan je eigen emoties. Uitzoeken wie je bent, wat belangrijk voor je is en een baan zoeken die daar het beste bij past.”

Heb je daar een sabbatical voor nodig? “Niet per se. Je kunt best zes maanden door Azië reizen om op zoek te gaan naar je drijfveren en passie, maar een training volgen is vaak effectiever.”

Hoe erg is het om – af en toe – ongelukkig te zijn? “Dat is zelfs goed. Het helpt je te ontdekken wat je passie en drijfveren zijn. Op momenten dat je belangrijke beslissingen moet nemen is het handig om wat ongelukkiger te zijn. Je hebt dan wat minder serotonine in je lijf, de stof die verantwoordelijk is voor je geluksgevoel, waardoor je kritischer naar jezelf kunt kijken. Ongelukkig zijn is een van de sterkste motivatoren voor verandering. Maar uiteindelijk is het het best om vooral gelukkig te zijn. Een gelukkig mens leeft gemiddeld tien jaar langer.”

<in kader>Geluk op het werk. De gemiddelde Nederlander geeft zijn geluk een 7,6. Met dat rapportcijfer staat Nederland op de zesde plaats van de gelukkigste landen ter wereld.* Op werkgebied doen we het ook aardig, toch vraagt ruim 30% van werkend Nederland zich wel eens af of het werk nog bij hem past. Ruim 40% zou zijn loopbaan anders inrichten, als deze overgedaan kon worden.**

*bron: World Values-onderzoek

**bron: Randstad

<in kader>Tips voor snel geluk. Doe de volgende ademhalingsoefening: haal 7 minuten lang bewust en rustig adem: 5 seconden inademen, 5 seconden uitademen. Negatieve gevoelens gaan vaak samen met een onregelmatige ademhaling, door je ademhaling te reguleren, wordt je hartslag rustiger, daalt je bloeddruk en voel je je vanzelf beter.

Schrijf elke avond drie dingen op die goed zijn gegaan. Doe dit consequent, zelfs op dagen dat alles tegenzit. Je zult merken dat je daardoor op korte termijn positiever gaat denken.

Doe de (gratis) online cursus Duurzaam Geluk. Deze cursus leert je binnen enkele weken hoe je met meer plezier, voldoening en zingeving kunt leren en werken.

Aanmelden op www.hartenziel.nl

<in kader>Sabbatical onder de palmen. De zoektocht naar geluk van Onno Hamburger (1969) begon tien jaar geleden op Bali. De trainer en coach had lang gespaard voor een sabbatical op het tropische eiland. In het decor van zon, zee en wuivende palmen kon hij zich de hele dag aan zijn passie golfsurfen wijden. Maar na drie weken golfsurfen begonnen de dagen steeds meer op elkaar te lijken. Hij was niet gelukkig. Vanaf dat moment is Hamburger gaan onderzoeken wat de psychologie over geluk te vertellen had. Teruggetrokken in een hutje vijf kilometer landinwaarts ontdekte hij zijn ware passie: andere mensen coachen bij hun zoektocht naar geluk. Terug in Nederland heeft Onno Hamburger er zijn baan van gemaakt. Meer informatie op: www.h-l.nl/duurzaamgeluk en www.gelukkigerwerken.nl

Topics, november 2008, magazine StarJob, reclamebureau Campaigns&Results, foto: Sanneke Fisser, tekst: Moniek Moorman